Repozytorium otwartych danych wysokiej wartości z obserwacji Ziemi i kosmosu

Unikatowe jonogramy CBK PAN wkrótce do publicznego wglądu

Projekt Polski Cyfrowej pod nazwą „openSPACE – repozytorium otwartych danych wysokiej wartości z obserwacji Ziemi i kosmosu”, obecnie realizowany w CBK PAN, zakłada nieodpłatnie udostępnienie w Internecie wyselekcjonowanych zasobów informacji, dotyczących badań m.in. przestrzeni międzyplanetarnej, wokółziemskiej i Ziemi, poprzez ich cyfryzację, a wcześniej oznaczenie i specjalistyczne czyszczenie danych, podniesienie ich jakości, opis wystandaryzowanymi metadanymi. Ogólny dostęp do tak specjalistycznych i unikatowych zasobów nauki poprzez platformy internetowe daje wiele możliwości ich wykorzystania w nieograniczonym czasie od momentu ich upublicznienia. Publikacje naukowe, zbiory danych i wyników z pomiarów z dwóch polskich satelitów czy danych z Polskiej Aparatury Kosmicznej, a także dane z jonogramów będą publicznie dostępne do wglądu dla każdego, kto wyrazi taką potrzebę lub chęć. Trwa właśnie projektowanie architektury platformy openSPACE do upublicznienia zbiorów danych, a za chwilę rusza przetarg na przeformatowanie i opis unikatowych jonogramów.

Jonogramy to wyniki pomiarów jonosfery, wykonywanych przez unikalną aparaturę – jonosondy, których CBK PAN jest jednym z nielicznych konstruktorów na świecie. Jonosondy to specjalistyczne urządzenia do badań jonosfery, dzięki którym zarejestrowane dane pozwalają na prowadzenie serwisu pogody kosmicznej w czasie rzeczywistym. Warto zaznaczyć, że badania przeprowadzone przez jonosondy dają możliwość wyodrębnienia zaburzeń radiokomunikacji czy nawigacji satelitarnej nawet z kilkudniowym wyprzedzeniem. Jonosondy rejestrują zmiany w jonosferze, które występują i są widoczne właśnie w postaci tzw. jonogramów. W CBK PAN znajduje się unikalny na skalę światową zbiór jonogramów z lat 1957-2019 z różnych lokalizacji z Polski, Spitzbergenu, Turcji oraz Grecji, w tym około dziewięćset tysięcy jonogramów z lat 1957-1984 w formie analogowej na kliszach oraz w postaci cyfrowej, niewystandaryzowanej. Prace inwentaryzacyjne i archiwizacyjne jonogramów z lat 50. i 60. ubiegłego wieku już trwają, a w następnych etapach przewidziane jest przeprowadzenie procesu digitalizacji negatywów, zawierających zdjęcia jonogramów do formatu graficznego oraz oznaczenie ich metadanymi.

Założenia kolejnych prac z jonogramami są mocno specjalistyczne. Materiał przekazywany do cyfryzacji stanowią klisze półklatkowe (format 135H) różnej długości, których nie należy ciąć lub przynajmniej unikać takiej możliwości. Dopuszczalne będzie cięcie (bez zbyt dużej fragmentacji) długich klisz opisanych jako „niestandardowe” oraz nieopisanych, pod warunkiem, że nie spowoduje to strat w skanowanym materiale – nadmierna fragmentacja klisz wiązałaby się ze zniszczeniem unikalnego archiwum. Każda półklatka powinna zostać zeskanowana do osobnego pliku wraz z zapisem informacji o rolce, z której została zeskanowana. Po zeskanowaniu całej kliszy i jej przepakowaniu, pojemnik powinien być oznaczony kodem, a następnie przekazany do dalszej archiwizacji i przetworzenia. Docelowym formatem metadanych ma być JSON, czyli (ang. JavaScript Object Notation) otwarty format zapisu struktur danych. Skanowanie oraz przekazywanie materiału zostanie podzielone na poszczególne etapy, zakończone utworzeniem odpowiednio przygotowanej bazy danych, gotowej do udostępnienia na platformie openSPACE.

Skip to content