Digitalizacja i upowszechnienie unikalnych danych CBK PAN jako priorytet projektu openSPACE!

W Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CBK PAN) rozpoczęto realizację projektu „openSPACE – repozytorium otwartych danych wysokiej wartości z obserwacji Ziemi i kosmosu”, dzięki któremu zbierane w instytucie na przestrzeni lat dane o niezwykle istotnej wartości dla nauki zostaną uporządkowane, odpowiednio ustandaryzowane i co najważniejsze – zarchiwizowane w formie cyfrowej. Digitalizacja i publiczna dostępność danych Centrum stanowią główne założenia projektu openSPACE, przy czym powstałe w efekcie zbiory przeznaczone do upowszechnienia będą gotowe do wykorzystania za darmo w Internecie.

CBK PAN jest jedyną instytucją w Polsce prowadzącą prace naukowe i techniczne oparte na eksperymentach kosmicznych w zakresie fizyki przestrzeni kosmicznej oraz fizycznych i geodynamicznych badaniach planet i Ziemi. Instytut prowadzi specyfikowane badania naukowe dotyczące obserwacji Ziemi i kosmosu w oparciu o dane latami zbierane dzięki specjalistycznym aparaturom, które zostały tu skonstruowane i eksploatowane. Przez cały okres działalności w CBK PAN zbudowano około 70 skomplikowanych urządzeń rejestrujących najróżniejsze dane, często w pojedynczych egzemplarzach. Są to bezcenne funkcjonujące prototypy, które generują unikatowe dane oraz informacje. Wartość i unikalność takich materiałów wynika również z długości okresu, w jakim są zbierane. Im dłuższy okres odwzorowywania parametrów sfery okołoziemskiej, tym wyższa wartość zbioru. Nie ma obecnie w Polsce alternatywnych równie wartościowych źródeł danych takiego formatu, do tego zbieranych na przestrzeni tak szerokiego przedziału czasu (od 1957 roku). Zasoby te są jednak obecnie rozproszone, na różnych, także analogowych nośnikach – praktycznie niedostępne do wykorzystania dla szerszego grona interesantów, nie tylko naukowców.

Dane naukowe CBK PAN obejmują różne grupy materiałów – dokumentację Polskiej Aparatury Kosmicznej (PAK), niedostępne wydania kwartalnika naukowego Artificial Satellites, raporty roczne CBK PAN, publikacje konferencyjne pracowników, publikacje w czasopismach naukowych, doktoraty i habilitacje podjęte w CBK PAN, patenty. Druga grupa to nieprzetworzone dane pomiarowe dotyczących nauki, czyli jonogramy, raporty pomiarów laserowych z Obserwatorium Astrogeodynamicznego w Borówcu (obserwacje przestrzeni okołoziemskiej oraz rejestracja obiektów, w tym UFO), zbiór danych grawimetrycznych i klinometrycznych rejestrowanych w Obserwatorium w Książu, pozwalający m.in. uprzedzać o trzęsieniach w kopalniach), dane pomiarowe z dwóch polskich satelitów LEM i HEWELIUSZ, dane z eksperymentów kosmicznych z Polskiej Aparatury Kosmicznej, i inne. Digitalizacja obejmuje 950 000 odwzorowań dokumentów tworzących zbiory informacji sektora publicznego. W wyniku digitalizacji zbiorów danych w ramach projektu openSPACE ogromna ilość materiałów oprócz badań naukowych będzie mogła być wykorzystywana do różnych celów komercyjnych, w administracji publicznej oraz edukacji.Projekt „openSPACE – repozytorium otwartych danych wysokiej wartości z obserwacji Ziemi i kosmosu” jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020, w Osi Priorytetowej nr 2 „E-administracja i otwarty rząd”; Działaniu nr 2.3 „Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego”; Poddziałaniu nr 2.3.1 „Cyfrowe udostępnienie informacji sektora